Meslek hastalıkları, çalışanın yaptığı işin niteliğinden veya işyerindeki zararlı etkenlere uzun süre maruz kalmasından kaynaklanan sağlık sorunlarıdır.

Başlıca nedenleri şunlardır:

• Fiziksel etkenler (gürültü, titreşim, radyasyon),
• Kimyasal maddeler (toz, gaz, çözücüler),
• Biyolojik etkenler (bakteri, virüs, mantar),
• Ergonomik sorunlar (yanlış duruş, tekrarlayan hareketler),
• Psikososyal faktörler (stres, yoğun iş temposu).

Bu hastalıklar sadece bireyin sağlığını değil, işletmenin verimliliğini ve istikrarınıda etkiler.

En Çok Karşılaşılan Meslek Hastalıkları

1. Solunum Yolu Hastalıkları

Özellikle madencilik, inşaat, tekstil ve metal sektörlerinde çalışanlar toz, gaz ve kimyasal buharlara maruz kalır. Bu durum:

• Pnömokonyoz (akciğer toz hastalığı),
• Astım,
• KOAH,
• Mesleki bronşit gibi rahatsızlıklara yol açar.

Önleme yöntemleri:

• Toz maskesi ve solunum cihazı kullanımı,
• İşyerinde havalandırma sistemlerinin etkin çalışması,
• Düzenli sağlık kontrolleri.
• Yapılan işe göre uygun KKD kullanımı.

2. İşitme Kaybı (Gürültüye Bağlı)

Sanayi, inşaat, tersane gibi alanlarda sürekli yüksek gürültüye maruz kalan çalışanlarda işitme kaybı yaygın bir meslek hastalığıdır.

Önleme yöntemleri:

• Gürültü kaynağının izole edilmesi,
• Kulak tıkacı veya kulaklık kullanımı,
• Çalışma saatlerinin gürültü seviyesine göre düzenlenmesi. 90dB 8 saat tolerans vardır, fazlası kişide işitme kaybına yol açabilmektedir

3. Kas-İskelet Sistemi Hastalıkları

Uzun süre ayakta durmak, ağır yük kaldırmak veya bilgisayar başında yanlış pozisyonda çalışmak;

• Bel ve boyun fıtıkları,
• Tendinit,
• Karpal tünel sendromu,
• Kas yorgunluğu gibi rahatsızlıklara yol açar.

Önleme yöntemleri:

• Ergonomik mobilya ve ekipman kullanımı,
• Çalışma pozisyonlarının sık değiştirilmesi,
• Düzenli esneme ve egzersizler.

4. Deri Hastalıkları

Kimyasallarla çalışan sektörlerde dermatit, alerjik reaksiyonlar ve egzama sık görülür. Özellikle temizlik, kozmetik, inşaat ve sağlık sektöründe çalışanlarda yaygındır.

Önleme yöntemleri:

• Eldiven ve koruyucu kıyafet kullanımı,
• Kimyasallarla temas sonrası hijyen kurallarına uyulması,
• Cilt koruyucu kremlerin kullanılması.
• 
  

5. Göz Hastalıkları

Kaynak işçileri, laboratuvar çalışanları veya ekran başında uzun süre çalışan kişilerde:

• Göz yanması,
• Görme bozuklukları,
• Katarakt riski artar.

Önleme yöntemleri:

• Koruyucu gözlük kullanımı,
• Ekranlı çalışmalarda düzenli mola verilmesi,
• Aydınlatmanın uygun şekilde ayarlanması.

6. Meslekten Kaynaklı Enfeksiyonlar

Sağlık çalışanları, laboratuvar personeli ve veterinerler başta olmak üzere birçok meslek grubunda bulaşıcı hastalık riski yüksektir. Hepatit, tüberküloz, COVID-19 gibi enfeksiyonlar bu kapsamda değerlendirilir.

Önleme yöntemleri:

• Aşıların düzenli olarak yapılması,
• Kişisel koruyucu ekipman kullanımı (maske, eldiven, önlük),
• Hijyen ve sterilizasyon kurallarına uymak.

7. Psikososyal Meslek Hastalıkları

Yoğun stres, mobbing, vardiyalı çalışma ve iş güvencesizliği;

• Tükenmişlik sendromu,
• Depresyon,
• Anksiyete gibi ruhsal sorunlara neden olur.

Önleme yöntemleri:

• Çalışma saatlerinin dengeli düzenlenmesi,
• Çalışan destek programlarının uygulanması,
• İşyerinde pozitif iletişimin güçlendirilmesi.
• 
  

İş Sağlığı Önlemleri Neden Kritik?

İş sağlığı, sadece meslek hastalıklarının önlenmesi değil aynı zamanda çalışanların genel refahını ve üretkenliğini artırmayı hedefler.

Önemli noktalar:

• Çalışanların sağlığını koruyarak iş gücü kaybını azaltır,
• İş kazaları ve meslek hastalıklarının maliyetini düşürür,
• İşverenin yasal sorumluluklarını yerine getirmesini sağlar,
• İşyerinde güven kültürünü geliştirir.

Meslek Hastalıklarını Önlemede İşverenin Rolü

İşverenler, kanunen çalışanlarının sağlığını korumakla yükümlüdür. Bunun için:

• Risk değerlendirmesi yapmalı,
• İş sağlığı ve güvenliği eğitimleri düzenlemeli,
• Kişisel koruyucu donanım temin etmeli,
• Sağlık gözetimi ve periyodik muayeneler sağlamalıdır.

Çalışanların Alması Gereken Önlemler

Çalışanların da kendi sağlıklarını korumak için sorumlulukları vardır:

• Koruyucu ekipmanları düzenli kullanmak,
• Hijyen kurallarına uymak,
• Belirtiler görüldüğünde işyeri hekimine başvurmak,
• İSG eğitimlerinde öğrendiklerini uygulamak.

Sonuç

Meslek hastalıkları, çalışanların yaşam kalitesini doğrudan etkileyen ciddi sağlık sorunlarıdır. Ancak doğru önlemler alındığında büyük ölçüde önlenebilir.

İster fiziksel ister ruhsal olsun, her meslek hastalığı için uygulanabilecek etkili çözümler vardır. Burada hem işverenin hem de çalışanın sorumluluk alması gerekir.

Unutmayalım ki, sağlıklı çalışan = verimli iş gücü demektir. İş sağlığı, sürdürülebilir bir çalışma hayatının temel taşıdır.