Acil durum eylem planı, iş yerlerinde, kamu kurumlarında ya da toplu yaşam alanlarında beklenmedik olaylara karşı önceden belirlenmiş müdahale yöntemlerini ve sorumlulukları içeren kritik bir güvenlik dokümanıdır. Yangın, deprem, sel, patlama, kimyasal sızıntı, sabotaj gibi durumlarda can ve mal kaybını en aza indirmek için hazırlanan bu plan, hem yasal bir zorunluluk hem de kurumsal sorumluluğun bir parçasıdır.

Peki, acil durum eylem planı nasıl hazırlanır? Bu yazıda adım adım açıklıyor, örnek uygulamalara değiniyoruz.

Acil Durum Eylem Planı Nedir?

Acil durum eylem planı (ADEP), bir iş yerinde veya organizasyonda meydana gelebilecek olağanüstü durumlara karşı önceden belirlenmiş, sistemli ve yazılı bir müdahale prosedürüdür. Bu plan, hem çalışanların hem de ziyaretçilerin güvenliğini sağlamak amacıyla hazırlanır. Acil durum senaryolarında yapılması gerekenleri, kimlerin hangi görevleri üstleneceğini ve tahliye prosedürlerini kapsar.

Acil durum eylem planı hazırlama süreci, risk analizine dayalıdır ve her kurumun kendine özgü tehlike ve ihtiyaçlarına göre düzenlenir. Özellikle iş sağlığı ve güvenliği yönetmelikleri kapsamında, bu planların oluşturulması zorunludur.

Neden Acil Durum Eylem Planı Hazırlanmalıdır?

Acil durumlar önceden haber vermez. Hazırlıklı olmayan kurumlar bu durumlarla baş etmekte zorlanır ve ciddi kayıplar yaşayabilir. Bu nedenle;

• Çalışan güvenliği sağlanır.
• İşyeri sürekliliği korunur.
• Hukuki yükümlülükler yerine getirilir.
• Zarar ve kayıplar en aza indirilir.
• Tahliye süreçleri hızlandırılır ve karmaşa önlenir.

Acil durum eylem planları, sadece yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda kurumsal sorumluluğun temel parçasıdır. İyi hazırlanmış bir plan, kriz anlarında paniği önler, çalışanlara güven verir ve iş yerinin profesyonelliğini ortaya koyar. Her iş yerinin özgün risklerini dikkate alan, güncel, uygulanabilir ve tatbikatlarla desteklenen bir eylem planı, olası felaketlerin etkilerini minimuma indirmenin en etkili yoludur. Unutulmamalıdır ki, kriz anlarında başarı; önceden yapılan hazırlıklara, doğru planlamaya ve zamanında müdahaleye bağlıdır. Hazırlıklı olmak, hayat kurtarır.

Acil Durum Eylem Planı Hangi Durumları Kapsar?

Bir acil durum eylem planı sadece yangın için değil, pek çok riskli senaryo için geçerlidir. Yaygın kapsama alanları şunlardır:

• Yangın
• Deprem
• Sel ve su baskını
• Patlama
• Kimyasal madde sızıntısı
• Elektrik arızaları
• Sabotaj ve terör olayları
• Tıbbi acil durumlar
• Pandemi ve biyolojik tehditler

Planın etkili olabilmesi için bu senaryoların her biri özel olarak değerlendirilmelidir. Her bir acil durum senaryosu, kendine özgü riskler ve müdahale biçimleri barındırır. Bu nedenle acil durum eylem planları, sadece genel başlıklarla sınırlı kalmamalı; detaylı analizler, saha verileri ve kurumun yapısına uygun çözümlerle desteklenmelidir.

Planın gerçek anlamda işe yarayabilmesi için her risk türüne karşı özel prosedürler geliştirilmelidir. Bu yaklaşım, yalnızca mevzuata uyum sağlamakla kalmaz; aynı zamanda çalışanların can güvenliğini koruyarak kurum kültüründe güvenli bir iş ortamının temellerini atar.

Acil Durum Eylem Planı Hazırlama Aşamaları

1. Risk Analizi Yapılması

İlk adım, işletmenin karşı karşıya kalabileceği risklerin detaylı olarak analiz edilmesidir. Risk değerlendirmesi, iş yerinin konumu, faaliyet alanı, kullanılan malzemeler ve personel sayısı gibi kriterlere göre yapılmalıdır. Bu analiz sayesinde plan, gerçekçi ve etkili bir temele oturtulur.

2. Acil Durum Ekiplerinin Oluşturulması

İş yerinde acil durum anında görev alacak ekipler belirlenir. Bu ekipler genellikle şunlardır:

• Yangın söndürme ekibi
• Kurtarma ekibi
• İlkyardım ekibi
• Tahliye ekibi

Her ekip için sorumlular atanmalı, bu kişiler gerekli eğitimleri almalı ve düzenli tatbikatlarla hazır tutulmalıdır.

3. İletişim Planının Belirlenmesi

Acil durum anında hızlı iletişim kritik öneme sahiptir. Bu yüzden;

• Tüm çalışanların ulaşabileceği acil iletişim numaraları listelenmeli,
• Dahili iletişim ağı kurulmalı (anons sistemi, telsiz, cep telefonu gibi),
• Kurum dışı yetkili birimlerle (itfaiye, ambulans, AFAD) koordinasyon planı yapılmalıdır.

4. Tahliye Planının Oluşturulması

Acil tahliye planı, acil bir durumda bina boşaltmasının nasıl yapılacağını gösterir. Bu planın temel unsurları şunlardır:

• Tahliye yolları ve toplanma alanlarının belirlenmesi
• Engelli bireyler için özel düzenlemeler
• Tahliye planının görsel olarak iş yerinde sergilenmesi

5. Eğitim ve Tatbikatlar

Planın sadece hazırlanması yeterli değildir; çalışanların da bu plana hakim olması gerekir. Bu nedenle;

• Belirli aralıklarla acil durum eğitimleri verilmeli,
• Yılda en az bir kez tatbikat yapılmalı,
• Eğitimlerde olası senaryolar canlandırılmalı, eksikler gözden geçirilmelidir.

6. Planın Güncellenmesi

Acil durum eylem planı, canlı bir dokümandır. Kurumda meydana gelen değişiklikler (yeni bina, personel artışı, makine değişikliği vb.) planı etkileyebilir. Bu yüzden:

• Plan yılda en az bir kez gözden geçirilmeli,
• Gerektiğinde revize edilmelidir.

Acil Durum Eylem Planı Hazırlarken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Acil durum eylem planının etkili olabilmesi, yalnızca hazırlanmasından değil, doğru şekilde kurgulanmasından da geçer. Planın başarılı olması için bazı temel ilkelere dikkat edilmelidir. Bu aşamada yapılan hatalar, kriz anlarında telafisi zor sonuçlara yol açabilir.

• Plan, iş yerinin fiziki koşullarına uygun olmalı.
• Yasal mevzuata (İSG Kanunu, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, AFAD yönergeleri) tam uyumlu hazırlanmalı.
• Kolay anlaşılır, sade ve pratik bir dil kullanılmalı.
• Görsel öğeler (kaçış planları, yönlendirme işaretleri) ile desteklenmeli.
• Plan tüm çalışanlara ulaştırılmalı ve imza karşılığı teslim edilmelidir.

Unutulmamalıdır ki, bir plan ancak herkesin anlayıp uygulayabileceği kadar sade, kurum yapısına uygun ve yasal çerçevede hazırlandığında etkili olur. Bu nedenle her detay titizlikle ele alınmalı ve çalışanların bilinçli katılımı sağlanarak planın işlerliği garanti altına alınmalıdır.

Acil Durum Eylem Planı Örneği

Aşağıda örnek bir acil durum eylem planı içeriği verilmiştir:

• Risk Durumu: Yangın
• İlk Müdahale Ekibi: Ahmet Yılmaz (Ekip Lideri), Mehmet Kara, Selin Güneş
• Tahliye Sorumlusu: Ayşe Demir
• Toplanma Alanı: Bina dışı otopark alanı
• İletişim: Dahili 1001 – Güvenlik; 112 – Acil Yardım
• Tatbikat Tarihi: 15 Mart 2025
• Güncelleme Sıklığı: 6 ayda bir

Bu tür net, işlevsel planlar hem işverenin yükümlülüklerini yerine getirmesini sağlar hem de çalışanların can güvenliğini teminat altına alır. Bu örnek, acil durum eylem planlarının sade, anlaşılır ve uygulanabilir şekilde hazırlanması gerektiğini gösterir. Kuruma özel düzenlemelerle desteklenen bu tür planlar, acil durum anlarında rehber işlevi görerek hem panik ortamını azaltır hem de güvenli tahliyeyi mümkün kılar.

Yasal Düzenlemeler ve Zorunluluklar

Türkiye’de acil durum eylem planı oluşturma zorunluluğu, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında düzenlenmiştir. Ayrıca ilgili yönetmeliklerde planın içeriği, kapsamı ve uygulanması detaylı olarak belirtilmiştir:

• İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik
• Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) rehberleri

İşyeri büyüklüğü ve tehlike sınıfına göre, planın hazırlanması ve ekiplerin eğitilmesi zorunludur. Bu yükümlülüklere uymayan işyerleri hem idari para cezası hem de kapanma riski ile karşı karşıya kalabilir. Yasal zorunluluklara uymamak sadece para cezası değil, iş yerinizin tamamen kapanması anlamına gelebilir! İş güvenliğini şansa bırakmayın; acil durum eylem planınızı zamanında hazırlayın, denetimlerde sürpriz yaşamayın. Unutmayın, bir belge hayat kurtarabilir ya da her şeyi kaybettirebilir!

Hazırlıklı Olmak Hayat Kurtarır

Acil durum eylem planı, bir iş yerinin kriz anlarında organize, hızlı ve etkili tepki verebilmesi için temel şarttır. Hazırlanan planların sadece kağıt üzerinde kalmaması, yaşayan ve uygulanan belgeler haline getirilmesi gereklidir. Riskleri önceden tespit eden, çalışanlara görevlerini net şekilde bildiren ve düzenli olarak test edilen planlar, olası bir felaketin etkilerini minimuma indirir.

Unutmayın, kriz anında atılan adımlar değil, önceden atılan doğru adımlar hayat kurtarır. Acil durumlara karşı hazırlıklı olmak, sadece bir güvenlik önlemi değil; aynı zamanda bir işletmenin sorumluluk bilincini ve kurumsal olgunluğunu ortaya koyan hayati bir gerekliliktir.

İş yerinizde acil durumlara karşı etkili, yasalara uygun ve çalışanlarınızı gerçekten koruyan bir eylem planı oluşturmak istiyorsanız, İLTER-İSG uzmanlığıyla tanışma zamanı. Alanında deneyimli İSG profesyonellerimizle birlikte; işletmenize özel risk analizi, acil durum planı hazırlanması, eğitimler, tatbikat organizasyonları ve mevzuat danışmanlığı gibi tüm süreçleri profesyonelce yürütüyoruz.

Siz de yasal yükümlülüklerinizi eksiksiz yerine getirirken çalışanlarınızı koruyun, iş yerinizin güvenliğini birlikte inşa edelim.

📞 Daha fazla bilgi almak veya ücretsiz ön görüşme talep etmek için bizimle hemen iletişime geçin:

👉 www.ilterisg.com

📧 info@ilterisg.com

📍 Türkiye’nin her yerinde hizmetinizdeyiz.

İLTER-İSG – Güvenliğinizi Şansa Bırakmayın!

Acil durumlara hazırlıklı olmak, sadece yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda bir yaşam sigortasıdır.